جواهرات باارزش از زمانهای گذشته تا عصر جدید در میان خانواده‌های سلطنتی هر دوره، عنصری مهم و با ارزش به حساب می آمده اند، استفاده از جواهرات گران قیمت همیشه جز یکی از رسمهای خانواده های سلطنتی بوده و ملکه‌ها و دوشیزگان در قصر همیشه انواع مختلف جواهرات گرانبها و ارزشمند را از گردن خود آویزان و در مراسم و جشن ها شرکت می کردند.
استفاده از جواهرات در ایران به زمانهای بسیار دور برمی گردد. در طول تاریخ، پادشاهان ایران هرگاه از جنگهای خارجی و ناآرامی‌های داخلی فراغتی حاصل می‌نمودند، به تجمل و جمع‌آوری جواهرات می پرداختند. با حمله ی اعراب به ایران ، بخش عمده‌ای از این نفایس از بین رفت که داستان فرش بهارستان خسرو، از جمله رقت بارترین حوادث است.
حکومت‌های پس از اسلام نیز بعد از مدت کوتاهی به تدریج در جمع‌آوری این نفایس تلاش کردند که بخشی از این جواهرات(دوران اسلامی) هنوز در ایران موجود است. با این‌حال تا دوران صفویه اطلاعات دقیقی راجع به چگونگی جمع‌آوری و نگهداری این نفایس وجود ندارد.
جواهرات ملی ایران
قبل از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، جواهرات سلطنتی ایران، به مجموعه‌ای از جواهرات سلطنتی گفته می‌شود که طی صدها سال توسط پادشاهان مختلف ایران جمع‌آوری شده و چه به صورت پیاده و چه به صورت ساخته شده اکنون در موزه ی جواهرات ملی ایران وابسته به بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران نگهداری می‌شوند.
آغاز جمع‌آوری این جواهرات به صورت جدی به دوران صفویه باز می‌گردد و پس از آن گاهی پادشاهانی قطعاتی را به آن افزوده‌اند و گاهی در هنگام تغییر حکومت‌ها، بخش‌هایی از آن به تاراج رفته‌است. این مجموعه یکی از بزرگترین مجموعه‌های جواهر در جهان بوده و قدمت برخی از جواهرات این مجموعه به اساطیر و پیش از تاریخ باز می‌گردد.
این جواهرات امروزه به عنوان بخشی از فرهنگ و تاریخ ایران شناخته می شود و همانند دیگر عناصر شناخت فرهنگی مانندمعماری ، رسوم، رقص و هنر عنصری برای شناخت فرهنگ ایرانی به‌شمار می‌رود. تا پیش از انقلاب 1357 ایران، در برخی از مراسم رسمی همچون ازدواج ها و تاجگذاری از جواهرات ملی استفاده می‌شد.در اینجا به معرفی چند مورد از جواهراتی که به افراد خاندان سلطنتی تعلق داشت یا در حال حاضر هستند می پردازیم. هر یک از این جواهرات سرگذشتی شگفت انگیز و خواندنی دارند.
دوره صفویه
بشقاب مرصع سرپوش‌دار :
در دوره ی صفویه، با ورود خارجیان و سیاحان و سفرنامه نویسان غربی، اطلاعات مدون تری در این خصوص برجای مانده‌است. در این دوره و بخصوص در زمان سلطنت شاه عباس بزرگ ، فتوحات متعدد مرزی، انتظام و امنیت داخلی و در نهایت روابط گسترده سیاسی و اقتصادی خارجی دولت، باعث شد تا اعتبار مالی و قدرت اقتصادی ایران افزایش پیدا کند و دربار ایران به جمع‌آوری جواهر روی آورد.
به‌طور کلی خزائن نفایس شاه عباس صفوی ، که به نظر ژان شاردن سیاح و جواهر فروش فرانسوی یکی از بزرگترین مجموعه‌های زمان خود بوده‌است، عموماً از یکی از منابع زیر جمع‌آوری شده‌است.
حمله افغان :
در زمان شاه سلطان حسین ، با سقوط اصفهان ، این گنجینه عظیم به دست مهاجمین افغان افتاد. در هنگام اشغال اصفهان، محمود افغان گروهی را به سرپرستی محمدقلی خان صدراعظم مأمور جمع‌آوری جواهرات از خزانه سلطنتی کرد.
با اینکه این‌کار ابتدا با نظم انجام شد، ولی اندکی که گذشت، سربازان رشته اطاعت گسستند و بخشی از جواهرات که هنوز به دست سران اشغالگران نیافتاده بود، تاراج شد. از آنجا که وضع آشفته ایران جنگ‌زده برای تجارت چنین کالایی مناسب نبود، بخش عمده‌ای از این گنجینه توسط سوداگران از سربازان خریداری و در بازارهای هندوستان و دربار سلاطین تیموری هند به فروش رفت.
افشاریه :
بخشی از جواهرات نادرشاه :
زمانی که اصفهان توسط نادر شاه فتح شد و افغان‌ها شکست خوردند، قسمتی از جواهراتی که توسط محمود افغان جمع‌آوری شده بود به دست شاه طهماسب دوم و نادر افتاد و بخشی از آن نیز توسط سران افغان به شهرهای جنوبی برده شد.
با تعقیب فراریان این جواهرات نیز به دست نادر افتاد. نادرشاه برای پس گرفتن آن بخش از جواهرات که به هند رفته بود، چندین بار با دربار هند مکاتبه نمود ولی نتیجه‌ای نگرفت. با پایان جنگ کرتال و فتح هندوستان به دست نادر، این جواهرات به همراه بخشی از جواهرات محمدشاه پادشاه هند به ایران بازگشت. جواهرات بازگشتی همچنین شامل بخشی از جواهرات محمدشاه بود که به موجب قرارداد ترک مخاصمه شلیمار به عنوان جبران یکصد و پنجاه کرور تومان خسارت جنگ به نادر تسلیم شد.
نادر همچنین مقادیری از این جواهرات را به آستانه امام رضا (ع) تقدیم نمود و مقداری نیز میان سپاهیان وی تقسیم شد. با قتل نادر در ۱۱۶۰ قمری، یکی از سرداران او به نام احمدخان به غارت جواهرات پرداخت و بخشی از آن همچون الماس مشهور کوه نور دوباره از ایران خارج گردید. بخش دیگری از آن سرانجام پس از چندین بار دست به دست شدن در اختیار آغا محمد خان قاجار قرار گرفت.
دوره قاجار :
آقا محمدخان که برای به‌دست آوردن این جواهرات مجبور شده بود شاهرخ میرزا را به شدت شکنجه کند، تلاش زیادی برای حفظ و نگهداری از این جواهرات نمود، فتحعلی شاهنیز به ضبط جواهرات علاقه داشت و تخت نادری، شمشیر جهانگشای نادری ، کلاه مرواریددوزی شده، تاج کیانی و تخت طاووس (قاجاری) به دستور وی ساخته شد.
در زمان ناصرالدین شاه نیز کوشش‌هایی برای جمع‌آوری این جواهرات به عمل آمد و همچنین از بخشی از جواهرات پیاده موجود، برای ساخت زینت‌آلاتی همچون کمربند زرین و کره جواهر نشان استفاده شد. در زمان ناصرالدین‌شاه یکی از جواهرات تخت طاووس توسط جوانی به سرقت رفت، کامران میرزابا اخذ امان‌نامه از شاه، موفق گردید سارق و جواهر سرقت شده را کشف کند.
جواهرات ملی ایران در زمان مظفرالدین شاه برای اولین بار تقویم گردیدند.
دوران پهلوی :
در زمان پادشاهی رضا شاه جواهرات ملی توسط کارشناسان جواهرشناس فرانسوی (کمپانی بوشرون) بازدید و صورت برداری شد و سپس بخش عمده ی آن در صندوقهایی از کاخ گلستان به بانک ملی انتقال یافت. بخش کوچکتری نیز جهت بازدید در کاخ موزه گلستان باقی ماند. بخشی نیز توسط رضا شاه به امرای محلی یا نمایندگان خارجی تقدیم گردید. قطعاتی نیز به‌طور امانت برای مراسم ازدواج فوزیه و محمد رضا پهلوی در سال ۱۳۱۶ تسلیم خانواده سلطنتی شد که این قسمت اخیر نیز هیچگاه به‌طور کامل به خزانه باز نگشت.
در دوران سلطنت محمدرضا پهلوی، شمشیر نفیس مرصعی که به منظور برگزاری مراسم و تشریفات تدفین رضا شاه به مصر ارسال گردیده بود، توسط ملک فارون پادشاه مصر و برادر زن شاه به سرقت رفت. ماجرا توسط دربار ایران پیگیری شد، ولی به نتیجه نرسید و مکتوم ماند.
گوناگونی جواهرات :
از معروفترین جواهرات ملی می‌توان به تاج پهلوی،الماس دریای نور، کمربند زرین، حقه نادری، تاج کیانی،کره جواهر نشان و ساعت اهدایی ملکه ویکتوریا به ناصرالدین‌شاه اشاره نمود.
علاوه بر این اقلام، صدها قطعه ساخته شده مانند کوزه‌های قلیان، کلاه مروارید دوزی شده، انفیه دان زمرد، شمعدان مرصع، آفتابه لگن مرصع، تنگ زرین، کوزه قلیان، ظرف‌ها و سرپوش‌های غذا از طلا، گلدان و آینه و شمعدان ،سرقلیان، قندان و قوری، سینی، کاسه، شمشیر و قمه، انگشترهای مختلف، سر علم، انواع جقه، انواع قلمدان و ساعت، انواع گل و سنجاق سینه، انواع گل کمر، انواع تفنگ مرصع، انواع سنجاق، هزاران مسکوک مختلف، قوطی، مدال، جبه‌ها و شنل‌های مرواریددوزی شده، انواع نشان‌های دول مختلف، سپر، کلاه، قهوه خوری و هزاران قطعه جواهرات بسیار نفیس پیاده بخشی از این گنجینه را تشکیل می‌دهند.
نه تنها در ایران بلکه در کشورهای سراسر دنیا استفاده از جواهرات نقش بسزایی داشته و دارد؛ استفاده از جواهرات گرانقیمت و استثنایی، یکی از راههای نمایش جایگاه ممتاز افراد در اروپا است. در زیر به چند نمونه از آنها اشاره می کنیم.
1.گردنبند Marie Antoinette (فرانسه) :
یکی از جواهرات خاندان سلطنتی گردنبند ملکه فرانسه است؛ گردنبند Marie Antoinette، از فلزات گران بها و الماس ساخته شده و کانون بزرگترین واقعه ی قرن هجدهم است. ماری آنتوانت به مد و مهمانی‌های شبانه علاقه بسیار زیادی داشت. افراد بسیار نزدیک ملکه این گردنبند را با گرفتن قرض برای او خریداری کردند. ارزش پولی این گردنبند زیبا رقمی باورنکردنی و فوق العاده است. هر گردنبندی به یک جواهر تاریخی تبدیل نمی شود بلکه بیشتر به خاطر صاحب آن ارزش چندین برابر پیدا می کند.
2.تخم مرغ های گران قیمت و شگفت انگیز فابرژه (روسیه) :
عید پاک مهم‌ترین جشن مسیحیان روسیه و نیز غرب است. سنت رنگ آمیزی تخم ها برای عید پاک از زمان های قدیم در روسیه وجود داشته است و خاندان سلطنتی هم طبق این سنت عمل می کرد. تخم مرغ فابرژه یکی از معدود تخم مرغ های زینتی ساخته شده توسط پیتر کارل فابرژه و شرکت او از سال ۱۸۸۵ تا ۱۹۱۷ است.
پیتر کارل فابرژه یک جواهرساز اهل روسیه بود. وی بیشتر به خاطر تخم مرغ‌های طلایی استادانه اش به سبک تخم مرغ‌های عید پاک اما ساخته شده از فلزات گرانبها و جواهرات برای اشراف و مراسم تاج گذاری شهرت دارد. معروفترین این تخم مرغ ها آنهایی هستند که برای الکساندر سوم و نیکولاس دوم، تزارهای روسیه، ساخته شدند و به عنوان هدیه عید پاک به همسران یا مادران آنها هدیه می شد و به آنها تخم مرغ های فابرژه سلطنتی ” اطلاق می شد.
۳.تاج سلطنتی بریتانیا مزین به الماس کوه نور :
تاج، کلاهی نمادین است که توسط پادشاهان و ملکه‌ها به سر گذاشته می‌شود تا نشانه ای از قدرت و رسمیت آنان باشد. تاج سلطنتی بریتانیا در سال ۱۹۳۷، برای شاه جورج پنجم ساخته شد. تاج‌ها معمولاً به جواهرات مزین می‌شوند و این تاج از سنگ های گران بها ساخته شده است، بنابراین تعجبی ندارد که وزن آن بیشتر از ۳ کیلوگرم است.تمام سنگ های موجود بر روی این تاج در برابر الماس کوه نور ارزشی ندارند.
الماس کوه نور از کمیاب ترین الماس های جهان است که همواره با رازهای فراوانی همراه بوده است. این الماس در مرکز تاج قرار گرفته است. الماس کوه نور که در تاج پادشاهی ملکه انگلیس در سال ۱۹۵۳ میلادی جای گرفته است،
تا سال ۲۰۰۲ میلادی استفاده می شد اما ملکه «الیزابیت» آن را برای نمایش عمومی در «برج لندن» گذاشته است.الماس کوه نور اکنون در برج لندن، قصری تاریخی در ساحل شمالی رود تایمز، نگهداری می شود. پس از آنکه این الماس سال‌ها بین حاکمان متعدد هندی، ایرانی، افغان، مغول و بریتانیایی دست به دست شد، از ۱۵۰ سال پیش تا کنون جزئی از جواهرات سلطنتی بریتانیا بوده است.
این جواهر هرگز خریداری نشده بلکه با توسل به زور از مالکی به مالک دیگر رسیده است. وقتی ملکه ویکتوریا در سال ۱۸۷۷ امپراتور هند شد، در سال ۱۸۷۷ رسما اعلام شد، الماس کوه نور در اختیار ملکه ویکتوریا امپراتور بریتانیا در دوران استعمار بریتانیا بر هند است.
۴. دستبند طلای پرنسس ها (Denmark) :
قدیمی ترین حکومت پادشاهی در اروپا برای دانمارکی ها است. در خاندان سلطنتی دانمارک سنت غیرطبیعی وجود دارد و آن این است که تمامی پرنسس ها در روز تولد ۵ سالگی خود یک دستبند طلا هدیه می گیرند. این سنت به زمان ملکه اینگرید برمی گردد.
دانمارکی‌ها هرساله به عنوان خوشحال و خندان ترین کشور دنیا معرفی می‌شوند و گفته می‌شود مهم ترین دلیل این ماجرا فاصله طبقاتی کم این کشور است. مارگریت دوم، با نام کامل مارگریت الکساندرین تورهیلدور اینگرید ملکه ی دانمارک است که پس از مرگ پدرش شاه فردریک نهم در ۱۴ ژانویه ۱۹۷۲ به سلطنت رسید. او همچنین حاکم عالی کلیسای دانمارک و فرمانده کل نیروهای مسلح دانمارک است. پادشاه این کشور هم می‌تواند زن باشد و هم مرد. در حال حاضر ملکه این کشور مارگریت دوم است.
برای خرید طلا آنلاین به سایت کافه طلا مراجعه کنید.