امروزه یکی از کاربردی ترین هنرها که در ساخت زیورآلات و جواهرسازی به کار می رود، مخراج کاری است. زیورآلات بسیاری وجود دارند که با استفاده از ترکیب سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی همراه با فلزات به وجود می آیند. هنگامی که قرار است فلزات با سنگ های مختلف اتصال پیدا کنند، نقش هنر مخراج کاری را می توان مشاهده کرد.
مخراج کاری :
مخراج کاری یکی از پروسه های ساخت زیورآلات و جواهرات است که با کمک آن می توان سنگ های زینتی را بر روی فلزات اتصال داد. به غیر از این روش نمی توان به چیز دیگری اعتماد کرد. زیرا محل اتصال باید بسیار مقاوم باشد و با موادی همچون چسب نمی توان این کار را انجام داد.به جرات می توان که مخراج کاری یکی از مهم ترین و حساس ترین بخش های این صنعت گران بها است که استاد کار با احساسی که در این راه می گذارد،
زیباترین نمونه های زیورآلات را پدید می آورد.سنگ ها در اندازه های مختلفی وجود دارند. به همین علت روش سوار کردن آن ها بر روی فلزات نیز متفاوت بوده است. به طور کلی روش سوار کردن به دو دسته سنگ های ریز و سنگ های درشت تقسیم می شود که هر کدام از آن ها طبقه بندی های دیگری را به خود اختصاص داده اند.
روش سوار کردن سنگ های ریز :
سنگ های ریز را می توان به چهار روش مختلف بر روی فلزات سوار کرد و به نوعی مخراج کاری را به انجام رساند:
- قلم خور
- چنگی
- ریلی
- کاسه ای
روش سوار کردن سنگ های درشت :
برای اینکه بتوان سنگ های درشت را نیز بر روی فلزات سوار کرد، سه روش مجزا وجود دارد که به صورت زیر هستند:
- صورت دیواره ای
- چنگی
- نبشی
تاریخچه مخراج کاری در ایران :
مخراج کاری از جمله هنرهایی است که در ایران پیشینه بسیار طولانی دارد و آثار بر جای مانده از این هنر به خوبی اثبات کننده این موضوع است. هنرمندان ایرانی بسیاری وجود داشته اند که از هزاران سال پیش در این هنر تزئینی خودشان صاحب سبک بوده اند.البته در زمان های باستان مخراج کاری فقط بر روی زیورآلات انجام نمی شده است و بسیاری از اشیای دیگر با استفاده از این هنر، جنبه تزئینی و دکوری پیدا می کردند . به گونه ای که در کاخ ها و خانه های اعیانی اینگونه اشیا که حجم بیشتر آن ها ظروف مختلف بوده است، به وفور یافت میشد و در بیشتر اوقات از آن به عنوان یک هدیه برای نشان دادن لطف خود بهره می بردند.
زیورآلات، کاسه ها و جام های جواهرنشان نمونه ای از اشیای مخراج کاری شده هستند. همچنین آثار بسیار زیبا و فاخری از دوران مادها، هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان بر جای مانده اند. تمامی این ها نشان دهنده این است که این هنر تزئینی هنر چندساله نمی باشد، بلکه هنری است که به قرون مختلف مربوط می شود.مخراج کاری که به اصطلاح مرصع کاری نیز خوانده می شود، دارای ابزارهای متفاوتی با نوع امروزی بوده اند. در هر صورت چیزی که بر جای می ماند اثر بسیار زیبایی است که در آن بخشی از روح خود استادکار در آن دمیده شده است.از این رو با نگاهی بر آثار مختلف می توان جریان زندگی را در آن ها مشاهده کرد. گویی که حرف هایی برای گفتن دارند و شاید ارتباط تنگاتنگی با دمیدگی روح در آن دارد.
استفاده از هنر مخراج کاری در دکوراسیون خانه :
البته این نکته نیز ذکر شود که دیگر به ندرت اشیای جواهر نشان وجود دارند و به نوعی رو به فراموشی رفته است. با این حال افراد زیادی وجود دارند که برای اضافه کردن حال و هوا خاص به فضای خانه شان از اشیایی استفاده می کنند که با استفاده از هنر مخراج کاری مزین گردیده اند.جمع آوری کلکسیونی از اینگونه اشیا و ظروف یکی از رایج ترین کارهایی بوده که امروزه طرفداران بسیاری را نیز پیدا کرده است. این کار می تواند برای افرادی که دکوراسیون خانه شان یک دغدعه بسیار بزرگ برای آن ها هستند، کمک کننده باشد. زیرا این نوع کلکسیون می تواند درخشندگی منحصر به فردی را به خانه شما ببخشد و فضای زندگی شما را بیش از هر وقتی زیبا کند.
هر چقدر هنر مرصع کاری بر روی اشیای مختلف از جمله ظروف رو به فراموشی رفته است، پیاده کردن آن بر روی زیورآلات و جواهرات قوی تر از هر وقتی به کار خود ادامه می دهند. زیرا امروزه دنیای مد انقدر پیشرفته و گسترده شده است که روزانه موارد مختلفی که به استایل و فشن ربط دارند، طراحی می گردند که جواهرات نمونه ای از آن ها است.به علت تقاضای بالایی که در جواهرات با سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی وجود دارد، استادکاران بسیاری نیز وجود دارند تا بتوانند این نیازها را برآورده نمایند. به گونه ای که افراد متخصص زیادی در زمینه مخراج کاری، در ایران وجود داشته اند که کارهای آن ها در جای جای ایران مورد استفاده قرار می گیرند.
سنگ های مورد استفاده در هنر مخراج کاری :
از آن جایی که هنر مخراج کاری به اتصال فلزات و سنگ های مختلف با یک دیگر اطلاق می شود، می توان گفت این مرحله بسیار حساس است و مستلزم دقت و توجه بسیاری است.سنگ های مختلف قیمتی و نیمه قیمتی زیادی در ایران وجود دارند که بر روی فلزات و جواهر مورد نظر به زیبایی تمام اتصال پیدا می کنند. نمونه ای از این سنگ ها شامل مواردی همچون عقیق، فیروزه، یاقوت، الماس، اوپال، لعل و... هستند.از آن جایی که این سنگ ها می توانند دچار ترک خوردگی شوند، در حین نشاندن آن ها باید نهایت توجه و دقت را به کار برد. زیرا هر گونه اشتباه و یا فشاری بر روی سنگ می تواند سنگ را دچار آسیب کند که به طبع ارزش بالایی نخواهد نداشت و نمی تواند افراد متعددی را به سمت خود متمایل نماید.زیرا هر فردی جنبه زیبایی کار را در نظر می گیرد.
این ضربه ها و شکستگی ها نمی توانند زیبایی را آن طور کار باید به کار نهایی ببخشد. پس استادکار مخراج کاری، کار سختی را در پیش رو دارد. به همین علت است که از این هنر به عنوان حساس یاد می شود.پس هنرمند باید به درستی از ابزار موجود استفاده کند تا وقتی که که جواهر بر روی پایه های نگهدارنده گذاشته می شود، دچار خط و خوشی نشود.
پایه سنگفرشی; مستلزم دقت فراوان :
یکی از پایه هایی که در مخراج کاری وجود دارد، تحت عنوان پایه سنگفرشی خوانده می شود. این پایه برای آن دسته از سنگ هایی مورد استفاده قرار می گیرد که بسیار ظریف و به حالت نگینی هستند. الماس در بین این موارد قرار می گیرد.فرض کنید استاد کار می خواهد بر روی یک انگشتر نگین های مربوط به الماس را سوار کند. در این صورت کار او بسیار سخت خواهد بود. زیرا تکه های الماس باید به صورت کامل در یک اندازه باشند تا زیبایی کار حفظ گردد. نظم هندسی و موزاییکی کار باید به صورت کامل حفظ شود، تا تعادل را بر هم نزند.
از آنجایی که الماس ها در تکه های بسیار ریز هستند، حساسیت کار نیز به طبع بالا خواهد رفت. اگر سنگ ها و جواهراتی را بر روی پایه بنشانیم، در آن صورت درخشندگی کار نیز افزایش پیدا می کند و نور به صورت پراکنده به چشمان مخاطب میرسد.البته پیاده کردن سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی و سنگ های مختلف بر روی زیورآلاتی که ظرافت بسیاری را دارند، بسیار ساخت تر خواهد بود و هر اندازه که استاد کار تخصص و مهارت بالاتری داشته باشد، به همان اندازه نیز محصول نهایی زیباتر خواهد بود.همچنین قیمت گذاری که بر روی آن انجام می گردد نیز ارزش بسیار بالاتری دارد. گردنبند و دستبند یکی از جواهرات مورد علاقه خانم ها بوده است که هنرمند مستلزم گذاشتن وقت بیشتری بر روی آن ها است.
البته پایه های جواهرسازی به همین جا ختم نمی شود و موارد گسترده تری را در بر می گیرد که از آن ها می توان به گزینه های زیر اشاره کرد:
- پایه چنگه ای (prong)
- پا پایه کانالی (Channel)
- پایه دیواره ای یا حفره ای (Bezel )
- پایه بالرین (Ballerina)
- پایه خوشه ای (cluster)
- پایه مهره ای (Bead)
- پایه تراز (Flush )
در استفاده از جواهرات زیاده روی نکنید :
جواهراتی که در آن ها هنر مخراج کاری به چشم می خورد، نه تنها ارزش بسیار بالایی را دارد بلکه افراد بیشتری را نیز به سمت خود می کشاند. به همین علت ممکن است با افراد زیادی مواجه شوید که از این نوع زیورآلات بهره می برند.اگر شما نیز جزو همین دسته از افراد هستید باید بدانید که نباید در استفاده از آن ها دچار زیاده روی شوید. اکثربت افرادی که جواهراتی از جمله گوشواره، گردنبند، انگشتر و... را برای خود انتخاب می کنند، هدف از آن ها شیک دیده شدن است.
از این رو اگر می خواهید به این هدف دست پیدا کنید نباید دچار هیچگونه زیاده روی شوید. زیرا اکثریت جواهرهای سنگ نشان مناسب برای هر حال و فضایی نیستند و برای مهمانی های بسیار خاص کاربرد دارند. از این رو اگر بدانید هر جواهری را چه زمان استفاده کنید، در آن صورت است که می توانید زیبایی و شیک پوشی را در خود مشاهده کنید.
برای خرید طلا آنلاین به سایت کافه طلا مراجعه کنید.