نام اونیکس (Onyx) از کلمه یونانی Nux، به معنای “ ناخن ” یا “سر پنجه تیز جانوران” گرفته شده است. دلیل آن این بود که سنگ اونیکس می تواند شامل رگه هایی روی خود باشد که رنگ مایه ای شبیه به رنگ پوست و گوشت انسان ها دارد. داستان از این قرار است که در بعد ظهر یک روز آفتابی ونوس (آفرودیت) الهه آسمانی عشق و زیبایی در حال چرت زدن بود.
در این هنگام فرزند خردسالش به نام کوپید (دارگونه‌ى عشق) که در کتاب ها به صورت پسربچه‌ى بالدارى با تیر و پیکان تجسم مى‌شود، ناخن های ونوس را با یکی از پیکانهای نوک تیز جادویی او اصلاح کرد. تیکه ناخن ها قطع شده در آب رودخانه های مقدس افتادند و از آنجایی که از نوع بهشتی و آسمانی بودند به خواست خدایان به ته آب رفته و به انیکس تبدیل شدند. این سنگ در زبان به عربی جزع و به فارسی خلنگ معروف است.
سنگ اونیکس یکی از سنگ‌های جواهر زیباست که به خاطر قیمت بسیار مناسب خود مورد توجه افراد زیادی قرار دارد. حتی یک قطعه طلای بسیار ساده که با سنگ اونیکس مزین شده باشد نیز می‌تواند جلوه و جذابیت بسیار زیادی داشته باشد. سیاه بودن رنگ اونیکس در زیبایی آن مهم‌ترین نقش را ایفا می‌کند.
سنگ باباغوری به طور عمده در کشورهایی نظیر هند، ماداگاسکار و برزیل یافت می‌شود. در کشوری همانند آمریکا هم در منطقه کالیفرنیا می‌توان اونیکس پیدا کرد. این سنگ در اغلب مواقع به رنگ سیاه در طبیعت یافت می‌شود اما بعضاً هم پیش می‌آید که در رنگ‌های قهوه‌ای با خطوط سفید یا قرمز هم دیده شود. سنگ‌هایی که رنگ دارند را عقیق راه‌راه می‌نامند. پس از اونیکس سیاه، کانی قرمز رنگ اونیکس بیشترین طرفدار را دارد.
اونیکس (Onyx) نوعی سنگ معدنی لایه لایه است که بر پایه سیلیکات شکل گرفته است. بشر سالهاست که از این گوهر گرانبها در ساخت جواهرات زینتی استفاده می کند. البته باید بدانید که بیشتر اونیکس‌های سیاه موجود در بازار از سنگ‌های مصنوعی هستند. چون انیکس سیاهِ طبیعی بسیار کمیاب است.
درجه سختی اونیکس بین ۷ تا ۱۰ در واحد «موس» (Mohs) است. با این حساب، اونیکس سنگ سخت و پایداری به‌شمار می‌رود. البته به این معنی نیست که خراش یا ترک بر نمی‌دارد. لازم است بدانید که «سنجه مو» در واقع معیار سنجش سختی کانی‌ها از یک تا ۱۰ است.
از دیگر ویژگی‌های سنگ اونیکس این است که خلل و فرج بسیار دارد و می‌توان رنگ آن را با مواد رنگین تغییر داد. همین‌طور که جالب است بدانید که در زبان فارسی به این سنگ خلنگ گفته می‌شود و در زبان عربی به جزع معروف است.
انواع سنگ اونیکس
بد نیست بدانید که سنگ انیکس فقط در سیاه موجود نیست. این سنگ قیمتی به طور عمده در سه رنگ (یا ترکیبی از رنگ‌ها) وجود دارد: سیاه، سیاه و سفید و توسی و سفید. البته رنگ‌های دیگری نیز از اونیکس وجود دارد که می‌توان به رنگ‌های سبز یا اونیکس قرمز اشاره کرد. اما رایج‌ترین، معروف‌ترین و محبوب‌ترین رنگ این گوهر، سیاه است. لازم به اشاره است که در صنعت جواهر سازی سنگ اونیکس را به طور مصنوعی رنگ می‌کنند یا آن را حرارت می‌دهند تا ظاهری فریبنده‌تر و جلوه‌ای زیباتر پیدا کند.
سنگ باباغوری، عقیق سلیمانی، یا جَزْع یمانی را نیز نوعی اونیکس می‌دانند. این سنگ اغلب رگه‌هایی سفید و سیاه دارد. با اینکه برخی از سنگ‌های باباغوری طبیعی هستند اما بسیاری از آن‌ها را با رنگ کردن و لکه‌دار کردن عقیق تولید می‌کنند. در قدیم از سنگ باباغوری مهره‌ی مدور سیاه و سفیدی درست می‌کردند به شکل و رنگ چشم گوسفند مرده که برای دفع چشم زخم بر کودکان آویخته یا گاه برای زینت استفاده می‌کردند.
ساردونیکس نیز نوع دیگری از اونیکس قهوه‌ای است که راه‌راه‌های سفید دارد. رنگی قهوه‌ای مایل به قرمز ین سنگ ناشی از غلظت آهن موجود در آن است. نام گذاری ساردونیکس از دو کلمه سارد (به معنی قرمز) و اونیکس(Onyx) تشکیل شده است. سنگ ساردونیکس را می‌توان در کشورهایی نظیر برزیل، آلمان، روسیه، ایالات متحده و نوع مرغوبی از آن را در هندوستان یافت. نمونه‌های از این سنگ که محصول هندوستان است را در بازار ایران می‌توان دید.
اغلب از سنگ اونیکس مات برای تزیین گردنبند طلا و دستبند طلا استفاده می شود. برق طلا و سنگ مات در کنار یکدیگر تبدیل به زیوری گرانبها و شکوهمند می شوند که اغلب طراحان طلا و جواهر از این سبک در طرح های خود استفاده می کنند. اونیکس نوعی سنگ معدنی لایه لایه است که بر پایه سیلیکات شکل گرفته است. طراحات طلا و جواهر سالهاست که از این گوهر گرانبها در ساخت جواهرات زینتی استفاده می کند.
اونیکس از دسته های کلسدونی با رنگ های متنوع است. اونیکس طبیعی به کوارتز کریپتوکریستال با بلورهای مخفی شباهت زیادی دارد. لایه های کوارتز و کانی معدنی سیلیس را می توان در انواع اونیکس دید. محبوب ترین سنگ مربوط به کانی سیاه رنگ و سنگ اونیکس سیاه است. در طبیعت انواع کانی با رگه های زیبایی پیدا می شود. پس از اونیکس سیاه، کانی قرمز رنگ اونیکس بیشترین طرفدار را دارد. انواع کانی دارای لایه های موازی هستد. دانستن این اطلاعات و مشخصات درباره اونیکس به شما کمک می کند تا در شناخت سنگ اصلی اونیکس بهتر عمل کنید.
ساردونیکس نوعی دیگر از کانی است که در آن نوارهای رنگی بجای سیاه به رنگ سارد (سایه های قرمز) قرار می گیرند. اونیکس سیاه شاید محبوب ترین واریته باشد اما کمیاب ترین نوع کانی نیز به حساب می آید. بیشتر اونیکس سیاه موجود در بازار از سنگ های مصنوعی هستند. کانی طبیعی از سنگ های قیمتی در جواهرسازی محسوب می شود.
آیا سنگ اونیکس و عقیق سیاه یک گوهر است؟
بخاطر ظاهر یک شکل عقیق سیاه و اونیکس سیاه این دوسنگ باهم اشتباه گرفته می شوند. واقعیت اینجاست که شاید توسط افراد عادی قابل تشخیص نباشند. از نظر عرف رایج می توان سنگ اونیکس و سنگ عقیق را یکسان دانست. اما از نظر کانی شناسی، زمین شناسان تفاوت بسیاری بین این دو کانی قائل هستند. عقیق دارای تنوع رنگی زیادی است. در همه این گونه ها می توان لایه های متفاوتی از کالسدونی با رنگ ها و تخلخل های مختلف را دید. لایه های ظریف عقیق به صورت موازی و معمولا خمیده به صورت نواری در سنگ قابل مشاهده است.
اونیکس نیز درست شبیه به عقیق دارای لایه ای کالسدونی با صفحات موازی یک دست شده است. این لایه ها هرگز خمیده نیستند و همیشه منظم دیده می شوند. در واقع اونیکس و عقیق را می توان به انگشتان مختلف یک دست تشبیه کرد. انگشتان در عین شباهت دارای تفاوت های زیادی هستند. آگات و اونیکس هر دو نوعی کلسیدون با ساختار یکسان هستند. نوارهای منحنی آگات و نوارهای موازی اونیکس بزرگترین فرق این دو کانی است. فروش عقیق سلیمانی به جای اونیکس طبیعی نوعی تقلب آشکار است که در برخی از کشورها انجام می شود. اگر چه هر دو کانی در ایران پر طرفدار است ولی فروش یکی به جای دیگری اصلا پسندیده نیست به لحاظ خواص نیز تفاوت هایی در کانی ها دیده می شود.
باورهای قدیمی درباره سنگ اُنیکس
در فرهنگ ایران باستان و هندی برای اونیکس چند خاصیت را بر شمرده‌اند. از جمله می‌توان به محافظت از چشم زخم، ایجاد آرامش و کاهش درد و بهبودی بیماری صرع اشاره کرد.
باید بدانید که ساردونیکس نوع دیگری از اونیکس قهوه‌ای است. در اروپای رنسانس اعتقاد بر این بود که پوشیدن ساردونیکس موجب سخنوری می‌شود. همچنین، رومیان باستان با تعویذ ساردونیکس که با مریخ، خدای جنگ حکاکی شده بود، وارد نبرد می‌شدند تا پیروزی را از آن خود کنند. در ایران باستان هم معتقد بودند که اونیکس به صرع کمک می‌کند.
در فرهنگ باستانی یونانیان و روم این باور وجود دارد که از اونیکس و ساردونیکس به عنوان سنگی برای طلسم در برابر رفتار دشمنان استفاده می‌کردند. اما چینی‌ها و عرب‌ها سنگ باباقوری را خیلی باخاصیت نمی‌دانستند. مثلاً در باور اعراب سنگ اونیکس (جزع) نماد نا‌شکیبایی است. در باور مردمان چین این سنگ نماد انرژی منفی است و افرادی که از طبقه اجتماعی پایینی بودند از آن استفاده می‌کردند.
اونیکس، سنگ اصلی برای ماه تولد آذر، دی و بهمن است. متولدین این ماه‌های سال در صورت تمایل می‌توانند این سنگ را همراه داشته باشند و از خواص اونیکس بهره ببرند. همچنین همراه داشتن این سنگ به عنوان زیورآلاتی نظیر دستبند، گردنبند، پابند، انگشتر و … نیز باعث می‌شود که زیبایی بیشتری برای شما هنگام استفاده از آن داشته باشید.
برخی از خواص سنگ اونیکس عبارتند از:
تعادل ذهن و افزایش قدرت ذهنی در همه افرادی که از جواهرات با نگین اونیکس استفاده می کنند.
نیرو بخش و کاهش دهنده فشارهای روحی و عاطفی به خصوص در ورزشکارانی که تحت استرس قرار دارند.
کمک به ایجاد تمرکز در افراد دمدمی مزاج که قادر به تمرکز روی موضوع نیستند.
سنگ اونیکس اعتماد به نفس و اطمینان خاطر را افزایش می دهد.
برای افزایش قدرت های معنوی و خواص اونیکس لازم است تا این سنگ به همراه مروارید و الماس استفاده شود.
تحریک جریان خون و ایجاد تعادل در قوای هر دو جنس از خواص اونیکس است.
بهبود دهنده ناراحتی های گوش و اختلالات شنوایی می باشد.
عقیق مشکی موجب کاهش اختلالات در استخوان و مغز استخوان می شود.
سنگ اونیکس در تقویت پوست، مو و ناخن تاثیر به سزایی دارد.
این گوهر برطرف کننده سستی و تنبلی است و نشاط و شادی را افزایش می دهد.
اونیکس سنگ قدرت است و موجب افزایش جسارت و تصمیم گیری می شود.
دور کننده بدی ها و دفع چشم زخم با زیور آلات جواهر نشان اونیکس میسر است.